De woorden van het hoofd van McKinsey zijn duidelijk: Portugal kan zijn BBP tegen 2040 verdubbelen, met vijf procent per jaar groeien en weer convergeren met Europa. Maar daarvoor is een nieuwe collectieve houding nodig, een diepgaande en structurele verandering in de manier waarop we omgaan met werk, de economie en nationale ambitie.

Wat ontbreekt is geen talent, noch technische vaardigheid. Het ontbreekt ons aan politieke moed en burgerlijke vastberadenheid. Het land heeft de juiste fundamenten, kwaliteitsuniversiteiten, internationaal erkende ingenieurs, groene energie tegen concurrerende kosten en een benijdenswaardige strategische locatie. Maar we zijn nog steeds gebonden aan ideologieën uit het verleden en aan een logge en trage administratieve structuur, die innovatie belemmert en investeringen afstraft.

Het is tijd om de mouwen op te stropen. We hebben moedige hervormingen van de arbeidswetgeving nodig die de rechten van werknemers garanderen, maar ook rechtvaardigheid en evenwicht voor degenen die banen creëren. Vandaag de dag draagt de werkgever in Portugal bijna alleen de last van de verplichtingen, terwijl de nationale productiviteit tot de laagste in de Europese Unie blijft behoren. Een land dat wereldwijd wil concurreren, kan geen systeem in stand houden waarin verdienste, inspanning en productiviteit ondergeschikt zijn.

Het is niet voldoende om investeringen aan te trekken; het is noodzakelijk om de voorwaarden te scheppen waaronder investeringen kunnen gedijen. En dit vereist een diepgaande, bijna revolutionaire hervorming van het openbaar bestuur, de gemeenten en het nationale bureaucratische systeem. De staat moet een partner en facilitator zijn, geen obstakel. De traagheid van processen, overlappende vaardigheden en het teveel aan regelgevers creëren een labyrint dat investeerders demotiveert en ondernemers verstikt.

Zoals McKinsey terecht opmerkt, is administratieve vereenvoudiging een motor voor economische groei. Als een vergunning die nu drie jaar in beslag neemt in één jaar kan worden afgehandeld, zou het land aan concurrentiekracht, vertrouwen en aantrekkelijkheid winnen. De investeerder vraagt niet om wonderen, hij vraagt om voorspelbaarheid, transparantie en snelheid.

We moeten ook de rol van bedrijven heroverwegen. Velen blijven steken in een visie van overleven, met weinig ambitie voor groei en weinig investeringen in innovatie. Het is noodzakelijk om fusies, partnerschappen, internationalisering en investeringen in onderzoek aan te moedigen. Portugal zal alleen schaalgrootte en mondiale relevantie krijgen als het zijn bedrijven kan laten groeien en toegevoegde waarde kan laten exporteren, en niet alleen goedkope producten of diensten.

Het McKinsey-interview herinnert ons er ook aan dat de technologische revolutie voor de deur staat en dat het land niet aan de zijlijn kan blijven toekijken. Kunstmatige intelligentie, elektrificatie, de digitale economie en groene energie zijn de nieuwe grenzen van ontwikkeling. Portugal heeft alle voorwaarden om op deze gebieden een Europees centrum te worden, maar het moet zich daarvoor wel organiseren. We kunnen niet talent blijven verliezen aan het buitenland omdat hier langzaam vooruitgang wordt geboekt.

Het opleiden en herscholen van werknemers is essentieel op deze weg. Er is geen productieve transformatie zonder menselijke kwalificatie. Er is een ambitieus omscholingsplan nodig om leraren, ingenieurs, artsen, advocaten en technici voor te bereiden op de nieuwe digitale hulpmiddelen en het intelligente gebruik van kunstmatige intelligentie. Dit is geen fictie, het is noodzaak.

Tegelijkertijd hebben we een nieuwe politieke cultuur nodig. De moed om het land te hervormen mag niet worden verward met bezuinigingen. Het gaat erom het potentieel van het land vrij te maken, niet om het te straffen. Het hervormen van de arbeidswetgeving, het vereenvoudigen van processen, het verminderen van de bureaucratie en het creëren van een concurrerend technologisch ecosysteem zijn stappen die mensen die werken en mensen die investeren waarderen, in plaats van ze tegenover elkaar te zetten.

Portugal is klein, maar dat is een voordeel. Zoals José Pimenta da Gama zei, zijn vier of vijf grote, goed uitgevoerde projecten genoeg om het lot van een land te veranderen. Stel je voor dat we vijf Autoeuropa's kunnen creëren in sectoren als technologie, energie, gezondheid en slim toerisme. De impact zou gigantisch zijn.

Het land heeft alles, talent, stabiliteit, zonneschijn, veiligheid en levenskwaliteit. Het ontbreekt hem alleen aan ambitie en moed om te handelen. We hebben leiders nodig die vooruit kijken en burgers die resultaten eisen.

De tijd is gekomen om van Portugal een land van welzijn en kansen te maken, niet alleen voor degenen die ons bezoeken, maar ook voor degenen die wonen en werken in Redondo, Mangualde of Lissabon. De toekomst wordt niet gebouwd met toespraken, maar met actie, verantwoordelijkheid en visie.

Het ontbreekt niet aan capaciteit. We moeten geloven dat de toekomst veroverd wordt met werk en moed. En dat is de echte revolutie die Portugal moet maken.