Kolory tartanu zawsze kojarzą się ze świętami Bożego Narodzenia - czerwienie, złota, zielenie - ale tartan może mieć dowolny kolor i nie mieć nic wspólnego ze świętami. Wzór zazębiających się pasków tworzących tartan jest często błędnie znany jako "kratka", co w języku gaelickim oznacza "koc" i jest specjalnie używane w kontekście stroju góralskiego w odniesieniu do dużej długości materiału. Oryginalny kilt był znany jako "belted plaid" i był długością materiału lub koca, który był zbierany i wiązany w talii (jak widać w filmie "Highlander"). "Plaidy" były często wykonane z tkaniny tartan, więc pomylenie tych dwóch terminów jest zrozumiałe.

Tartan (szkocki gaelicki: breacan) to wzorzysta tkanina składająca się z przecinających się poziomych i pionowych pasów w wielu kolorach, tworzących powtarzające się symetryczne wzory znane jako setty, biegnące zarówno w osnowie, jak i wątku tkaniny, i możesz od razu pomyśleć o szkockich klanach i starożytnych tradycjach, ale każdy może zaprojektować własny tartan i nie są one zarezerwowane tylko dla szkockiej szlachty lub doświadczonych tkaczy - i absolutnie nie musisz być Szkotem, sekret, który znają już tysiące projektantów tartanów na całym świecie.

Czy potrzebujesz pozwolenia na noszenie tartanu?

Niezależnie od dziedzictwa, w większości przypadków możesz nosić dowolny tartan, ale niektóre tartany mogą podlegać ograniczeniom. Tartany firmowe (na przykład Burberry) zwykle nie są dostępne do zakupu, chyba że reprezentujesz firmę w oficjalnym charakterze. Głównym wyjątkiem jest tartan Balmoral, który jest wyłączny dla brytyjskiej rodziny królewskiej i można go nosić tylko za zgodą monarchy.

Szkocki Rejestr Tartanów w Szkocji to nieoficjalny dział zajmujący się rejestracją znanych historycznych tartanów oraz płatną rejestracją nowych wzorów tartanów, które muszą spełniać dość rygorystyczne kryteria.

Najstarszy tartan kiedykolwiek zarejestrowany w Szkocji, pochodzący z XVI wieku i znany jako "tartan Glen Affric", został odkryty na początku lat 80-tych XX wieku na torfowisku w pobliżu Glen Affric w szkockich górach Highlands.

Kredyty: Dostarczone zdjęcie;

Czy tartany występują w innych krajach?

W innych częściach świata znaleziono tkaniny tartan datowane na około 3000 lat pne. Praktycznie wszędzie, gdzie tkano tkaniny, ludzie tworzyli wzory tartanowe. Jednak tylko w Szkocji nadano im znaczenie kulturowe.

Co prowadzi nas do Kiltów i Sporranów - irlandzkich czy szkockich?

Jedną z głównych różnic między kiltami irlandzkimi i szkockimi jest wzór. Szkockie kilty często mają unikalne wzory, które reprezentują różne szkockie klany, podczas gdy irlandzkie kilty często mają jednolite kolory, takie jak odcienie zieleni lub pomarańczy. Istnieje ponad 7000 unikalnych tartanów - nawet Obamowie i Hello Kitty mają swoje własne tartany!

Kilty są obecnie używane w strojach formalnych lub narodowych i są tradycyjnie wykonane z 8 jardów (ponad 7 metrów) wełnianej tkaniny tartan, plisowanej z tyłu. Kilka osób nadal nosi kilt codziennie, ale jest bardziej prawdopodobne, że będzie noszony na weselach lub innych formalnych okazjach. Słynną tradycją związaną z kultowym kiltem jest brak bielizny, a jeśli zostaniesz odkryty w "pełnym komandosie", musisz postawić osobie, która to odkryła, dwa piwa. Ale tak naprawdę - czy chciałbyś pójść na kufel z kimś, kto ukradkiem zagląda ci pod kilt?

Kilty nie mają kieszeni, więc sporran narodził się z konieczności, a jeden z nich, wystawiony w Muzeum Narodowym w Edynburgu, ma zapięcie z mosiądzu i stali z czterema ukrytymi pistoletami w środku, a urządzenie zostało zaprojektowane tak, aby mogło zostać wystrzelone, gdyby ktoś próbował otworzyć zamkniętą sakiewkę, zabijając lub okaleczając złodzieja (i teoretycznie wysadzając własne klejnoty koronne). Sporrany zachowały jednak swoje podstawowe zasady projektowania i obecnie są przydatne do wszystkiego, od kluczyków samochodowych po telefony komórkowe.

Żartując, Billy Connolly powiedział kiedyś: "Szkocko-Amerykanie mówią, że aby zidentyfikować tartany, jest to łatwe - wystarczy spojrzeć pod kilt, a jeśli jest to ćwierć funta, wiesz, że to McDonalds". Cóż, pomyślałem, że to zabawne.

Author

Marilyn writes regularly for The Portugal News, and has lived in the Algarve for some years. A dog-lover, she has lived in Ireland, UK, Bermuda and the Isle of Man. 

Marilyn Sheridan