Stel je dit eens voor: je zit comfortabel in de pluche buik van een Portugese hogesnelheidstrein met airconditioning en scheurt door landschappen die zo adembenemend mooi zijn dat een renaissanceschilder er wanhopig zijn schildersezel voor zou weggooien en zou huilen van blijdschap. Je koffie dampt zelfvoldaan in je kopje, je gedachten zijn de jouwe en de wereld is in topvorm. Het is een perfect, vredig tafereel.

Dan, als een baksteen door een glas-in-loodraam, begint "het".

Geen gefluister, geen beleefd gehoest, maar de surround sound impact van huiselijk drama. Een grootmoeder, met haar longen als een misthoorn en haar aanwezigheid als een dictator tijdens een rally, heeft de koets gekaapt met haar telefoongesprek. Je A2 Portugees, meestal gereserveerd voor het bestellen van pastéis en het aanbieden van verontschuldigingen, springt plotseling in het oog. Je bent nu, tegen je zin, een belangrijke getuige in de urgente nationale crisis van kleine João's maag-darmproblemen. Is het gas? Is het muiterij? Zal kamillethee de zaak redden, of roepen we de farmaceutische cavalerie erbij? De hele koets is gegijzeld door deze crisis, vastgebonden in een melodramatische uitzending, live op Radio e Televisão pública. Er is geen mute-knop, geen achteruitversnelling, alleen jij die dankbaar omhoog kijkt naar de grote man.


Je ontsnapt op de een of andere manier naar de bus, op zoek naar asiel in zijn minder glamoureuze, naar diesel ruikende omheining. Hier, tussen het gesis van de hydraulische deuren, zul je zeker stilte vinden.

Snr. Renato, die videogesprekken voert zoals een aap met een granaat omgaat, geen idee van het juiste gebruik ervan... onze man belt zijn vrouw.

Zijn missie?

Het oplossen van de eeuwige mysteries van het avondeten en de precieze coördinaten van de koude biertjes in zijn koelkast.

Dit zou een uitwisseling van vijf seconden moeten zijn:

"Wat eten we?"

"Bacalhau."

"Bier?"

"In de koelkast, luie b******."

Niet voor Snr. Renato, een man die duidelijk geniet van het geluid van zijn eigen gedachten, behandelt deze uitwisseling als een parlementaire filibuster. Je weet nu meer over de zoneringswetten van zijn koelkast dan over je eigen bloedgroep. De antwoorden van zijn vrouw worden korter, scherper, elk een kleine guillotine. In minuut tien ben je mentaal bezig met het opstellen van hun scheidingspapieren.

Maar je bent een moderne ziel, krijst de denkbeeldige, onuitstaanbaar zelfvoldane criticus binnenin. Je hebt zo'n mooie koptelefoon met ruisonderdrukking. Waarom zet je die niet gewoon op en ga je er helemaal tussenuit?

Lief zusje van de geluidsoverlast, denk je dat mijn veel te dure, door techbro's goedgekeurde oorbescherming op kan tegen de rauwe, ongefilterde kracht van een Portugese oma die João's vezelinname analyseert? Deze hoofdtelefoon, die zweert dat hij een Boeing 747 het zwijgen kan opleggen, begint te haperen onder de pure sonische kracht van een tuga-matriarch in volle schreeuw. Het algoritme voor ruisonderdrukking krijgt een woedeaanval als een medewerker van de openbare dienst en knippert met een foutmelding:

"Hoe durf je van ons te verwachten dat we onder deze omstandigheden werken? We zijn zelfrespecterende, geavanceerde €80-geluidsdirigenten, ontworpen om in een veilige omgeving te werken; we zijn geen oormuizen. Deze gevaarlijke omstandigheden gaan ons ver te boven; jullie zouden aangeklaagd moeten worden voor misdaden tegen de technologie...wij lopen weg".


Dit alles roept een nogal burgerlijke vraag op: is dit een unieke Portugese vorm van akoestische gastvrijheid, of ben ik gewoon een verwende eikel die hunkert naar een geluidsdichte bubbel? Is de hele wereld nu een open mic-avond voor ieders vervelende persoonlijke drama's, of ben ik vervloekt met een zitplaats op de eerste rij voor het onbeschreven/ongefilterde theater van het alledaagse?

Misschien is het geen geluidsoverlast. Misschien is het een geschenk. Waar anders kun je zo'n rijke, diepgaande en volledig gratis studie van de moderne samenleving krijgen? Voor de prijs van een buskaartje krijg je een masterclass in Portugese familiedynamiek, culinaire planning en pediatrische gastro-enterologie.

De volgende keer zou ik misschien de koptelefoon helemaal weggooien. Pak een notitieblok. Ga er voor zitten. De kleine João's saga luistert zichzelf niet af en dat geldt ook voor Snr. Renato's zoektocht naar bier. In deze luide, chaotische wereld is het echte voorrecht misschien wel dat je gedwongen wordt om te luisteren.