Jednak to właśnie w chwilach wielkich trudności pojawiają się możliwości ponownego przemyślenia i przekształcenia krajowego paradygmatu miejskiego. Strategiczna, zintegrowana i ambitna reforma może być drogą do bardziej inkluzywnych, zrównoważonych i konkurencyjnych miast.

Pierwszym krokiem w kierunku skutecznej reformy miejskiej jest porzucenie reaktywnych i fragmentarycznych reakcji, stawiając na długoterminową wizję, która angażuje wszystkie podmioty w sektorze: decydentów politycznych, podmioty administracyjne, deweloperów nieruchomości, stowarzyszenia konsumentów, urbanistów i prawników. Tylko dzięki dialogowi i wspólnej odpowiedzialności możliwe będzie zbudowanie ram regulacyjnych, które będą przejrzyste, przewidywalne i zdolne do przyciągania inwestycji, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych, bez poświęcania interesu publicznego.

Niezbędne jest uproszczenie procedur licencyjnych. Mnogość kroków, opinii i wymogów dokumentacyjnych była jedną z głównych przeszkód w zwiększeniu podaży mieszkań, wywierając presję na ceny i odstraszając inwestorów. Bardziej wydajna, zdigitalizowana i zorientowana na wyniki administracja publiczna może odblokować projekty, przyspieszyć reakcje i zapewnić większą sprawiedliwość i równość w dostępie do mieszkań.

Międzynarodowe doświadczenie oferuje inspirujące przykłady udanych reform miejskich. W Nowym Jorku projekt High Line przekształcił starą, wyniesioną linię kolejową w park miejski, rewitalizując całą okolicę, promując renowację budynków i tworząc wysokiej jakości przestrzenie publiczne. Paryż postawił na lasy miejskie i przekwalifikowanie peryferyjnych dzielnic, godząc zrównoważony rozwój środowiska z integracją społeczną. Z kolei Barcelona wdrożyła koncepcję "superbloków", ograniczając ruch samochodowy w niektórych obszarach, aby oddać przestrzeń publiczną mieszkańcom, promując płynną mobilność, lokalny handel i współistnienie społeczności.

Przykłady te pokazują, że możliwa jest rewitalizacja zdegradowanych obszarów, promowanie rewitalizacji miast oraz tworzenie bardziej ekologicznych i humanitarnych miast, jeśli istnieje wola polityczna, planowanie strategiczne i zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego. W Portugalii inicjatywy takie jak Zielony Plan Lizboński i programy rewitalizacji miast już zaczynają przynosić owoce, ale konieczne jest pójście dalej, zapewniając, że wszystkie gminy mają aktualne plany zagospodarowania przestrzennego, które są zgodne z bieżącymi potrzebami.

Kolejną fundamentalną osią reformy miejskiej jest powiązanie polityki mieszkaniowej, wynajmu i rehabilitacji. Dostęp do odpowiednich mieszkań powinien być priorytetem, promującym przystępny czynsz, rekonwersję pustostanów i rehabilitację. Zaangażowanie państwa, gmin, spółdzielni i sektora prywatnego jest niezbędne do mobilizacji zasobów, przyspieszenia projektów i zapewnienia, że rozwiązania dotrą do tych, którzy najbardziej ich potrzebują.

Innowacje i cyfryzacja muszą być sprzymierzeńcami reform. Elektroniczne platformy do składania i monitorowania projektów, interoperacyjność między systemami miejskimi i podmiotami zewnętrznymi oraz wykorzystanie technologii takich jak modelowanie informacji o budynku (BIM) mogą zwiększyć produktywność, zmniejszyć ilość odpadów i promować efektywność energetyczną.

Wreszcie, kluczowe znaczenie ma zapewnienie pewności prawnej i zaufania inwestorów. Przewidywalność przepisów, przejrzystość procesów i powiązania między różnymi systemami są decydującymi czynnikami stymulującymi rynek nieruchomości, bez utraty z oczu interesu publicznego i spójności społecznej.

Krótko mówiąc, Portugalia ma przed sobą możliwość zainaugurowania nowego paradygmatu miejskiego, ucząc się na najlepszych międzynarodowych przykładach i dostosowując je do swojej rzeczywistości. Przyszłość portugalskich miast zależy od odwagi do reform, zdolności do jednoczenia różnych interesów i budowania rozwiązań, które będą trwałe, promując dobrobyt ludności i zrównoważony rozwój terytoriów.