De huren en huizenprijzen zijn veel hoger gestegen dan veel gezinnen zich kunnen veroorloven, de inkomens hebben geen gelijke tred gehouden en jongeren hebben moeite om een stabiele plek te vinden om hun volwassen leven te beginnen. Hele gezinnen worden gedwongen tot compromissen die hun levenskwaliteit verminderen en hun gevoel van veiligheid verzwakken. Toch ligt in deze crisis een kans. Het is de kans om opnieuw na te denken over hoe we huizen plannen, bouwen en leveren, zodat huisvesting zowel de sociale behoeften van de mensen als de groei van de economie op de lange termijn dient.

Ik werk al meer dan twintig jaar in de vastgoedsector. In die tijd ben ik getuige geweest van vele cycli van hoogconjunctuur en laagconjunctuur, vele overheidsprogramma's en beloftes en talloze debatten over hoe we het huisvestingsprobleem moeten oplossen. Maar dit onderwerp is voor mij recentelijk verschoven van de professionele naar de persoonlijke sfeer. Mijn eigen zoon is net begonnen aan zijn professionele carrière in Porto terwijl hij ook studeert voor zijn master in projectmanagement. Hij is getalenteerd, gemotiveerd en staat te popelen om hier een leven op te bouwen. Toch heeft hij, net als zoveel jonge mensen van zijn generatie, enorme problemen om een appartement te vinden dat zowel betaalbaar als fatsoenlijk is. Door hem te zien worstelen heb ik het probleem op mijn eigen tafel gekregen op een manier die geen statistieken of marktrapporten ooit zouden kunnen.

Huisvesting moet niet worden gezien als een beperkt sociaal probleem, maar als een pijler van nationaal concurrentievermogen en territoriale cohesie. Zonder betaalbare woningen is het onmogelijk om talent aan te trekken en te behouden, lokale gemeenschappen levendig te houden of ervoor te zorgen dat de ontwikkeling gelijkmatig over het land wordt gespreid. Portugal heeft de middelen, de kennis en de ambitie om een nieuwe cyclus van stedelijke ontwikkeling te leiden. Wat ontbreekt is stabiliteit, voorspelbaarheid en een gedeelde inzet van de politiek, gemeenten, investeerders en de samenleving.

Er zijn duidelijke paden voorwaarts als we ervoor kiezen die te volgen. Publieke en coöperatieve huisvesting met gecontroleerde huurprijzen moeten een grotere rol spelen. De enorme voorraad leegstaande en in verval geraakte gebouwen moet worden hersteld en weer in gebruik worden genomen. Privékapitaal, zowel nationaal als internationaal, moet gemobiliseerd worden via partnerschappen die grootschalige huurprojecten opleveren. Fiscale maatregelen kunnen ook helpen. Verhuurders die betaalbare huren vragen of zich inzetten voor renovatieprojecten moeten worden gesteund met zinvolle belastingprikkels. De verlaging van de btw op de bouw of renovatie van betaalbare woningen, gekoppeld aan de garantie dat het voordeel de prijzen zal doen dalen, is een ander instrument dat een onmiddellijk effect kan hebben.

Innovatie is een ander belangrijk onderdeel van de oplossing. Geïndustrialiseerde en modulaire bouw met moderne en duurzame materialen kan de kosten verlagen en de termijnen verkorten zonder aan kwaliteit of waardigheid in te boeten. Stedelijke planning moet zich ook aanpassen. Mensen aanmoedigen om buiten Lissabon en Porto te gaan wonen, investeren in efficiënt openbaar vervoer en kansen creëren in andere regio's zal de overweldigende druk op de grootste steden verminderen.

Bovenal heeft het huisvestingsbeleid stabiliteit nodig. Investeerders en ontwikkelaars zullen zich alleen engageren als ze erop kunnen vertrouwen dat de regels niet om de paar jaar veranderen. Gezinnen zullen zich alleen veilig voelen als ze erop kunnen vertrouwen dat hun huizen beschermd zijn tegen plotse schokken. Portugal moet ook eerlijk zijn over de omvang van de uitdaging. Experts schatten dat er ongeveer 150.000 woningen op de markt ontbreken. De huidige plannen komen niet eens in de buurt van het dichten van deze kloof. Tenzij het land duidelijke doelen stelt met bindende deadlines, zullen beloften slechts woorden blijven.

De vastgoedsector is klaar om zijn rol te spelen. Ze beschikt over middelen, expertise en mensen die oplossingen willen vinden. Maar geen enkele sector kan het probleem alleen oplossen. Politieke wil en collectieve inspanningen zijn essentieel. Huisvesting gaat niet alleen over stenen en mortel. Het gaat over het creëren van leefbare, betaalbare en duurzame gemeenschappen.

De urgentie is onmiskenbaar. Portugal heeft een unieke kans om deze crisis om te zetten in een nieuw hoofdstuk van ontwikkeling, een ontwikkeling die ten dienste staat van de burgers, de economie versterkt en cohesie opbouwt in het hele gebied. Maar daarvoor moeten de leiders moedig en consequent handelen. Voor mij is dit niet alleen een kwestie van beleid of economie. Het gaat erom dat mijn zoon, en duizenden jongeren zoals hij, een thuis kunnen vinden in het land waar ze willen studeren, werken en hun toekomst willen opbouwen. Als we daarin slagen, zal de beloning een sterker, eerlijker en veerkrachtiger Portugal zijn.