In deze nieuwe rubriek leidt reis-, eet- en cultuurschrijfster Karina Janø je door Portugal op zoek naar het beste op het gebied van eten, overnachten en ervaringen - ze verkent de beste manieren waarop deze drie elementen verweven zijn met de belangrijkste elementen van Portugal en ontmoet de mensen erachter!

Natuurkrachten

Vandaag reizen we naar de Azoren - de wilde, prachtige archipel in het midden van de Atlantische Oceaan, doordrenkt van geschiedenis en rijk aan lokale producten en gastvrije mensen. De eilanden zijn gestaag gegroeid in populariteit en op São Miguel ontmoeten we een wervelwind van een vrouw die gastvrijheid in haar bloed heeft: Joana Damião, de bekroonde hotelier achter een van de meest inspirerende hotels van het eiland, Senhora da Rosa.

Gedurende een groot deel van de 20e eeuw, vooral onder de dictatuur van de Estado Novo (1933-1974), was Portugal zeer patriarchaal. Vrouwen werden geacht thuis te blijven en hadden toestemming van hun man nodig om te werken. Hoewel er nog steeds sporen zijn van deze cultuur, heeft het moderne Portugal enorme sociale, culturele en wettelijke veranderingen ondergaan. En het is interessant om dit vanuit een horecaperspectief te bekijken. Van chef-koks als Marlene Vieira tot wijnmakers als Susana Esteban, mixologen als Flavi Andrade, sommeliers als Joana Reis en Elisabete Ferreira - de eerste vrouw die werd uitgeroepen tot 's werelds beste bakker - in Portugal blinken vrouwen momenteel uit en veranderen ze het gezicht van eten en gastvrijheid. En dat is logisch: wie vindt het eten van zijn moeder niet het lekkerst? Wie heeft van oudsher schoongemaakt, gedecoreerd en ervoor gezorgd dat gasten zich welkom voelden in hun huis? Voor wijnmakers hebben vrouwen eigenlijk een scherper reukvermogen, waardoor ze een voorsprong hebben, en laat ik maar niet beginnen over de aandacht voor detail...

Een goed voorbeeld van een vrouw die deuren heeft ingetrapt in de wereld van gastvrijheid is Joana Damião. Ze werd vorig jaar uitgeroepen tot beste hotelmanager van Portugal en runt het Senhora da Rosa Hotel, een gerestaureerde 18e-eeuwse quinta net buiten Ponta Delgada. Het pand combineert traditie en natuur met duurzame luxe: knusse kamers, stijlvolle openbare ruimtes, wellnessprogramma's geïnspireerd door Azoriaanse planten en een warme, gastvrije sfeer. De zachte, vrouwelijke waarden zijn voelbaar en bij aankomst voel ik me meteen heel welkom.

Credits: Aangeleverd beeld;

Een levenslange passie

Gastvrijheid zit diep in Damião's aderen. Als kind hielp ze al in het hotel van haar ouders op ditzelfde terrein in plaats van naar het strand te gaan met haar vriendinnen. Ze begon bij de receptie - "het hart van het hotel", zegt ze - en bouwde een glansrijke carrière op bij enkele van de beste hotels op het Iberisch schiereiland, waaronder het Sheraton Lissabon en het Ritz-Carlton Sintra. Maar in 2015, toen ze zwanger was van haar zoon, besloot ze naar huis terug te keren. "Ik wilde mijn zoon hier opvoeden. In Lissabon was het onmogelijk om werk en moederschap te combineren."

Het oorspronkelijke hotel van haar ouders was in 2010 failliet gegaan tijdens de financiële crisis en pogingen om investeerders aan te trekken waren mislukt. Maar het toerisme op de Azoren begon te groeien en Damião zag een kans. Na het managen van een ander project en het verhuren van een klein appartement, leidde een toevallig gesprek met een overheidsfunctionaris ertoe dat ze overwoog om het familie-eigendom terug te kopen. Met Europese fondsen, bankleningen en drie jaar papierwerk deed ze dat uiteindelijk - ze kocht het in 2019.

Na een renovatie van €6 miljoen, die werd uitgesteld door de pandemie, heropende Senhora da Rosa in 2021. Sindsdien zijn de zaken gestaag gegroeid en heeft Damião een tweede boetiekpand aan de overkant van de straat toegevoegd. Vandaag de dag leidt ze het bedrijf als meerderheidsaandeelhouder samen met drie partners en een raad van bestuur van vier - toevallig allemaal vrouwen. "Ik hou van gemengde teams," zegt ze. "Maar er waren gewoon geen mannelijke kandidaten."

Barrières doorbreken

Een vrouw zijn in een traditioneel door mannen gedomineerde sector is nog steeds een uitdaging. "Het is niet gemakkelijk", geeft Damião toe. "Als je de baas bent, vinden sommige leveranciers of werknemers dat niet leuk. Hetzelfde gebeurde toen ik het project aan banken presenteerde. Het is een cultureel probleem."

Credits: Aangeleverd Beeld;

Ondanks een indrukwekkend cv - waaronder de jongste sales- en marketingmanager voor een van 's werelds beste hotelmerken en de erkenning als beste directeur sales en marketing van Europa, het Midden-Oosten en Afrika in 2012 - betekende het opstarten van haar eigen bedrijf dat ze vanaf nul moest beginnen. "Mensen dachten dat ik te jong was, te onervaren. Je moet jezelf bewijzen - vooral als vrouw. Maar nu, na acht jaar, heb ik het gevoel dat ik erkenning heb verdiend van zowel de lokale gemeenschap als de bredere industrie."

Haar formule voor succes? "Passie. Ik hou van wat ik doe." Ze noemt ook hard werken en aandacht voor detail: "Ik leer mijn team om alles op te merken: de geur, de muziek, de temperatuur. Ik kan niet alles zelf doen."

Geworteld in de familiegeschiedenis

Hoewel het hotel grondig is gemoderniseerd, is het nog steeds doordrenkt van familiegeschiedenis. Het restaurant is gevestigd in het oudste gedeelte van het landgoed - ooit een koetshuis uit de jaren 1870 - terwijl de familiekapel dateert uit 1897. Er staan planken vol erfstukken: eeuwenoude theeblikjes, keramiek van haar oma en andere schatten. Als ik haar vraag waar je dat soort keramiek kunt vinden, koppelt ze me meteen aan een bezoek aan de oude fabriek de volgende dag, en ik denk dat dit mijn soort vrouw is.

"De huizen van mijn grootouders en ouders zijn vlakbij, en het mijne is daar. Ik loop door de tuin naar mijn werk. We hebben de naam ter ere van hen gehouden - vrienden zeiden altijd: 'Laten we naar Senhora da Rosa gaan,'" zegt ze over de plek.

Nieuw zijn onder andere een warm dompelbad in een beschermde, historische ananaskas en twee houten privécabanas in de tuin. De ober brengt ons meer Azorenwijn en limpets - de zeevruchten die je niet mag missen als je deze eilanden bezoekt - gevolgd door ceviche van amberjack en garnalen. En Damião zit er bovenop. "Gastvrijheid zit in ons bloed en we hebben altijd veel gehost," zegt ze. "We willen dat gasten het gevoel hebben dat ze bij ons thuis zijn. Eten maakt deel uit van ons erfgoed en we brengen die herinneringen graag terug. Het kabeljauw soesjes recept is van mijn oma, en mijn tante leert mijn team koken."

Een gevoel van plaats

Voor Damião is het behoud van de identiteit van het eiland van vitaal belang. "Grote hotels horen hier niet thuis. Ze zouden het karakter van de plek vernietigen en ik denk dat het toerisme gereguleerd moet worden." Duurzaamheid staat centraal in haar bedrijf: regenwater irrigeert de tuinen, zonnepanelen leveren energie en badartikelen worden lokaal gemaakt van seizoensbloemen en -fruit. "We organiseren ook evenementen zoals kerstmarkten om in contact te komen met de gemeenschap. Duurzaamheid is niet alleen het milieu - het is ook economisch en sociaal."

Ze wil dat gasten het hotel zien als een toegangspoort tot het eiland en een integraal onderdeel ervan. "Ons concept is traditie en natuur. We zitten op een boerderij en São Miguel is het groene eiland en we moedigen onze gasten aan om de lokale cultuur te verkennen en ermee in contact te komen."

De volgende dag stuurt Damião me erop uit om het eiland te bekijken: Ik race de vulkanische hellingen op in een buggy om de lagunes van Sete Cidades te bekijken, bezoek een theeplantage, bekijk keramiek in de historische Cerâmica Vieira fabriek en neem een duik in het 42 graden warme thermale water van Dona Beija. Ik zie waar de lokale bevolking maaltijden bereidt in de warme vulkanische grond en als ik terugkeer naar Senhora da Rosa, is het duidelijk dat dit een plek is die het waard is om te blijven.

Até já!